***CHUYÊN GIA NÓI GÌ VỀ XÉT NGHIỆM UNG THƯ???
| D |
Các dấu hiệu khối u theo truyền thống là protein hoặc các chất khác được tế bào ung thư tạo ra với số lượng cao hơn tế bào bình thường. Những chất này có thể được tìm tấy trong máu, nước tiểu, phân, khối u hoặc các mô hoặc dịch cơ thể khác của một số bệnh nhân ung thư. Tuy nhiên, ngày càng có nhiều dấu hiệu gen (chẳng hạn như đột biến gen khối u, kiểu biểu hiện gen khối u và những thay đổi không di truyền trong DNA khối u) được tìm thấy trong chính khối u và trong các mảnh khối u thải vào dịch cơ thể đang được sử dụng.
Có các DAUT đặc hiệu đối với từng loại ung thư, nghĩa là DAUT này đại diện cho mô ung thư nhất định song cũng có các DAUT lại thấy ở nhiều loại ung thư (không mang tính đại diện cho 1 loại ung thư) và có các loại DAUT được biểu hiện ở cả mô ung thư và mô lành (mô không phải ung thư). Chính vì vậy, các dấu ấn này KHÔNG ĐƯỢC SỬ DỤNG ĐỂ CHẨN ĐOÁN UNG THƯ.
Một DAUT LÝ TƯỞNG trên lâm sàng phải là dấu ấn đặc hiệu với một loại ung thư nhất định, phải không có mặt ở người khoẻ mạnh hoặc ở các mô phì đại lành tính, đồng thời dấu ấn này phải xuất hiện sớm khi khối u còn nhỏ với nồng độ có thể được phát hiện được bằng các kỹ thuật xét nghiệm, giúp cho việc chẩn đoán sớm hoặc ứng dụng trong công tác sàng lọc. Tuy nhiên, trên thực tế có rất ít các DAUT được gọi là LÝ TƯỞNG giống như mô tả trên mặc dù mức độ tăng cao của DAUT qua kết quả xét nghiệm có thể gợi ý sự hiện diện của ung thư và đôi khi có thể giúp chẩn đoán ung thư, nhưng chỉ điều này thôi thì chưa đủ để chẩn đoán ung thư. Ví dụ, các tình trạng không phải ung thư đôi khi có thể làm tăng nồng độ của một số DAUT. Ngoài ra, không phải tất cả mọi người mắc một loại ung thư cụ thể sẽ có mức độ đánh dấu khối u cao hơn liên quan đến loại ung thư đó. Do đó, việc đo các DAUT đang lưu hành thường được kết hợp với kết quả của các xét nghiệm khác, chẳng hạn như SINH THIẾT hoặc CHẨN ĐOÁN HÌNH ẢNH, để chẩn đoán ung thư. NẾU CHỈ THỰC HIỆN XÉT NGHIỆM MÁU CHO TỪNG LOẠI DAUT RIÊNG BIỆT THÌ KHÓ CÓ THỂ ĐƯA RA KẾT LUẬN RẰNG CÓ UNG THƯ HAY KHÔNG NGAY TẠI THỜI ĐIỂM LÀM XÉT NGHIỆM.
Các nghiên cứu trên thế giới đã chỉ ra rằng giá trị ứng dụng của DAUT trong sàng lọc ung thư, chẩn đoán ung thư còn rất hạn chế. Tuy vậy, sử dụng DAUT để theo dõi hiệu quả điều trị là phương pháp quan trọng, chi phí thấp, là biện pháp thăm dò không xâm lấn được khuyến khích.
Cố vấn chuyên môn
ThS. Nguyễn Vũ Lam Yên
Tài liệu tham khảo:
Tiếng Việt:
- Tạ Thành Văn, “Hoá sinh lâm sàng”, NXB Y học 2021.
- Lennon AM, Buchanan AH, Kinde I, et al. Feasibility of blood testing combined with PET-CT to screen for cancer and guide intervention. Science 2020; 369(6499):eabb9601. [PubMed Abstract]
- Springer SU, Chen CH, Rodriguez Pena MDC, et al. Non-invasive detection of urothelial cancer through the analysis of driver gene mutations and aneuploidy. Elife 2018; 7:e32143. [PubMed Abstract]
- Wang Y, Li L, Douville C, et al. Evaluation of liquid from the Papanicolaou test and other liquid biopsies for the detection of endometrial and ovarian cancers. Science Translational Medicine 2018; 10(433):eaap8793. [PubMed Abstract]
Tác giả: Hữu Hạnh
Những tin cũ hơn